Met dank aan Rini Biemans voor de vakkundige inbreng
Tuin níet winterklaar maken – waarom een beetje rommel goed is
Winterklaar voor wie?
Traditioneel is de herfst de periode om de tuin ‘winterklaar’ te maken. Opruimen, snoeien, afgevallen bladeren wegharken, dorre takken en plantresten weghalen. Zodat alles er netjes bijligt en weer kan schitteren in het voorjaar. Echter juist dit winterklaar maken is funest voor de levende have in de tuin. Die heeft dit juist nodig voor beschutting, voortplanting en voeding. Door niet alles strak aan te harken, creëer je een toevluchtsoord voor talloze dieren die in de winter bescherming zoeken.
Dit betekent overigens niet dat de tuin niet netjes of mooi kan zijn. Het is een andere schoonheid; natuurlijker en een paradijs voor ongewervelden, vogels en kleine zoogdieren. Juist in de tuin is dit geen teken van nalatigheid, maar van wijsheid. Maak je tuin dit jaar eens winterklaar voor de niet-menselijke bewoners. Dat betekent niet te veel doen. De natuur weet namelijk zelf heel goed hoe ze met kou en vorst moet omgaan.
Een bladerdek vol leven
Laat gerust blad in de borders liggen. Onder dat schijnbaar dooie bladerpak schuilt een compleet ecosysteem van insecten, wormen en micro-organismen die de grond vruchtbaar houden. Egels kunnen er eten en een plek vinden voor hun winterslaap. Wat voor ons “rommel” lijkt, is voor de natuur een deken van leven en beschutting; insectenhotels en egelhuisjes zijn prima maar zijn natuurlijk een noodoplossing.
Lees ook deze visie op het leven in je tuin en over het gebruik van de bladblazer…
Stengels laten staan
Knip uitgebloeide stengels niet direct af. Holle stengels van planten zoals ridderspoor, zonnehoed of lavatera vormen ideale schuilplaatsen voor overwinterende insecten: lieveheersbeestjes, wilde bijen en gaasvliegen vinden er warmte en rust. In het voorjaar kruipen ze weer tevoorschijn en helpen ze jouw tuin opnieuw tot bloei brengen.
Zaden als wintervoer
Ook uitgebloeide bloemen mag je gerust laten staan. Zonnebloemen, distels en kaardebollen dragen nog wekenlang zaden die een feestmaal vormen voor vogels. Tegelijk zorgen hun silhouetten voor een bijzonder, bijna sculpturaal beeld in de wintertuin — natuur in rust, maar niet dood.
Inheemse planten (onkruid)
Waardplanten, de planten die insecten nodig hebben voor hun voortplanting bevinden zich in de inheemse natuur. Laat het ‘onkruid’ waar mogelijk staan en schoffel de aarde niet kaal. Dat kan weer in het voorjaar als de eitjes en poppen zijn uitgekomen. Paardenbloemen faciliteren zo’n 140 insecten en zorgen samen met hondsdraf en paarse dovennetel voor nectar voor de ontwakende insecten.
Rust toelaten
Dood materiaal leeft, zelfs in de stilte van de winter. Door de natuur haar gang te laten gaan, geef je ruimte aan veerkracht en herstel. Dat is niet alleen goed voor egels en bijen, maar ook voor onszelf — een uitnodiging om het seizoen van rust en verstilling te omarmen.
Dus laat het blad maar liggen, laat die stengels staan. De dieren zullen je dankbaar zijn — en de lente ook.
Dus laat het blad maar liggen, laat die stengels staan. De dieren zullen je dankbaar zijn — en de lente ook.